♫ music ♫
one 2 five

Muziek wekt emoties op en muziek drukt emoties uit. Daar zit een verschil tussen. Je kan bijvoorbeeld vinden dat een muziekstuk verdrietig klinkt en er toch blij van worden, omdat het zo mooi gespeeld wordt. Gevoelens die in muziek uitgedrukt worden en gevoelens die de muziek opwekt zijn dus niet altijd hetzelfde.

Muziek wekt emotie

Wat zijn emoties? De woorden "emoties" en "gevoelens" worden meestal door elkaar gebruikt. Met gevoelens wordt bedoeld hoe je iets van binnen beleeft. Maar als er over emoties gesproken wordt, dan houdt dat ook alle lichamelijke reacties op een gebeurtenis in. Bijvoorbeeld dat je kippevel krijgt van bepaalde muziek of dat je hart er letterlijk sneller van gaat kloppen. Welke emoties zijn er? Psychologen maken een onderscheid tussen basisemoties en meer complexe emoties. Een basisemotie voldoet o.a. aan de volgende voorwaarden:

• Komt al in een vroeg stadium van het leven voor,
• Wordt op gelijkwaardige manieren geuit in alle culturen (bijv in gezichtsuitdrukking of beweging),
• Is fundamenteel voor ons vermogen zich aan te passen aan andere mensen en milieus.

Hoeveel basisemoties zijn er? Over de volgende vier is men het meestal eens: Blijdschap, verdriet, boosheid en angst. Muziek wekt ook meer complexe emoties op. We kunnen bijvoorbeeld verlangen, nostalgie en trots voelen als we naar muziek luisteren.

Muziek drukt emotie uit

Wat kan muziek uitdrukken? Sommigen vinden dat muziek alleen muziek uitdrukt, niets anders. Ze zeggen dat muziek "absoluut" is. Anderen vinden dat muziek wel degelijk naar iets anders kan verwijzen. In muziek kan zich een verhaal ontvouwen. Muziek kan een stemming, een gevoel of een atmosfeer weergeven. Zij zeggen dat muziek "referentieel" is.

Het is gewoonlijk aan ons te merken of wij blij zijn of verdrietig, boos of bang. We uiten dat door middel van onze lichaamstaal (bewegingen), onze gezichtsuitdrukking en onze stem. Je zou kunnen zeggen dat die basisemoties op eenzelfde manier tot uitdrukking gebracht worden in muziek. Bijvoorbeeld door de muzikale vorm, de toonhoogte, het tempo, het volume, de beweging:

• Een sprong van blijdschap maken. Blijdschap is ongecompliceerd, er doen zich geen problemen voor. Vrolijke muziek heeft vaak een ongecompliceerde vorm. De tonen zijn hoog en ongebonden, het tempo snel.
• Ineen zakken van verdriet: De tonen zijn laag en gebonden en het tempo is langzaam. De muzikale vorm is vaak gecompliceerd en weerspiegelt de complexiteit van verdriet.
  N.B. Een melodie in mineur wordt in de westerse cultuur vaak opgevat als droevig. Uit onderzoek blijkt dat heel jonge kinderen dat niet zo voelen. Blijkbaar is het idee van majeur = blij en mineur = droevig aangeleerd en cultureel bepaald.
• De andere twee basisemoties, woede en angst, brengen onverwachte bewegingen en complicaties met zich mee. In muziek worden er vaak verschillende tempi voor gebruikt, een wisselend volume of plotselinge onderbrekingen. De muzikale vorm is vaak complex.

Wordt woede dan op dezelfde manier uitgedrukt als angst, muzikaal gezien? Nee. Wordt je woedend of angstig als de muziek zo klinkt? Wil je er meer over weten, ga dan naar de volgende pagina: Muziek op recept?